Benedikt V. Warén

21.9.2009 | 18:12

Að gera eitthvað annað.

Fólkið á Austurlandi hefur mátt þola það um langt skeið, að það sé hægt “að gera eitthvað annað” en að virkja og byggja álver. Margar lausnir hafa litið dagsins ljós, sem eru misgáfulegar eins og gengur. Verst er þegar verið er að væna austfirðinga um úrræðaleysi og skort á hugmyndum og að þeir einblíni á “stórar” lausnir.

Málið er ekki svona einfalt. Fólk á Austurlandi var og er víða að gera "eitthvað annað" og það löngu áður en ákvörðun var tekin um virkjanir og stóriðju. Á Vopnafirði er fínt byggðasafn og þar reyndu menn einnig fyrir sér í fiski- og loðdýrarækt. Á Borgarfirði var Álfasteinn og gönguferðir með leiðsögn um víknaslóð og aðgengi í Hafnarhólmann til að sjá lunda og annan sjófugl í návígi.

Á Héraði reyndi sómamaðurinn Svenni frá Hafursá að koma á ferðum inn á jökul með snjóbílnum Tanna, og margir minnast þeirra daga með sælubros á vör, þó þeir hafi á stundum komist í hann krappann.

Á Héraði var einnig rekin Skóverksmiðjan Agila og Prjónastofan Dyngja. Miðás innréttingaverksmiðja er á Egilsstöðum og hygg ég sú stærsta á Íslandi. Byggingafélagið Brúnás var rekið hér í mörg ár og framleiddi m.a. steyptar húseiningar. Hér er vagga bændaskóganna og mikið starf unnið í meira en eitt hundrað ár við friðun og uppgræðslu skóga.

Hótel hafa verið byggð og rekstur þeirra oftast í járnum, en nokkuð góður síðustu ár. Íslendingar hafa takið sér nýjan lífsstíl og ferðast nú út og suður á sínum eigin farartækjum og þá helst á milli Bónusverslananna. Þetta eru svokallaðar Bónus-ferðir fjölskyldunnar. Lítið er verslað á veitingastöðum af sömu ástæðu og þegar slæmt sumar bætist við, eins og verið hefur á Austurlandi undanfarin ár, eru íslenskir ferðamenn sjaldséð dýrategund á svæðinu. Hvernig getur sami hópurinn þá ítrekað lagt til að leggja meira fé í ferðageirann á Austurlandi??

Farþegaskip á Lagarfljóti er með hallarekstur ár eftir ár. Þeir sem ferðast um landið hafa ekki efni á því að taka sér far með skipinu, skuldabyrðin er að sliga allar fjölskyldur í landinu og nú þarf að spara sem aldrei fyrr. Enn merkilegra er það, að sá þjóðfélagshópur sem hvað háværast hefur sett sig upp á móti framkvæmdum hér eystra, hefur sniðgengið að mestu þessa nýju þjónustu í ferðageiranum, en það voru leiðsögumenn. Flestir þeirra gerðir út frá Reykjavík. Hvers vegna??

Frekari lenging flugvallarins á Egilsstöðum útheimti þrotlausa vinnu við að sannfæra sveitarstjórnar-, útgerðarmenn og þá sem vinna í ferðageiranum um möguleikana. Sú vinna var hrópuð í hel af mönnum í Eyjafirði, enda samfylkingaráðherrann með næmari heyrn þar sem fleiri atkvæði voru til húsa og kórinn stærri og háværari. Þar fór það gæluverkefni ráðherrans þvert á sérfræðingavinnu sem áður hafði verið unnin. Þar þótti Egilsstaðaflugvöllur koma best út og ætti því að leggja meira í að lengja hann. Annar flugvöllur var pólitískt betur til þess fallinn að skila atkvæðum í hatt samgönguráðherra. Þá vantaði ekki fjármuni til verkefnisins.

Á Seyðisfirði hefur verið byggt á forni frægð. Smátt og smátt er verið að gera upp gömlu húsin þar og allskonar viðburðir hafa séð dagsins ljós, og er Alla Borgþórs fremst meðal jafningja á að koma ýmsum atburðum á "koppinn". Norræna hefur gengið í tugi ára, og fyrst nú virðast þær raddir vera að fjara út, sem vilja skipið á Þorlákshöfn, vegna þess að það er svo hrikalega langt austur á land (661km suðurland og um Öxi). Sérstaklega er þetta langt fyrir fólk á eigin bílum sem stefnir á að keyra u.m.b. 3000km í sumarfríinu sínu erlendis.

Fín söfn er að finna á Austurlandi, tækniminjasafn, stríðsminjasafn, sjóminjasöfn, náttúrugripasöfn, steinasöfn, byggðasöfn, svo fátt eitt sé upp talið. Þetta eru verkefni nokkurra undangenginna ára og kemur virkjunum og álveri ekkert við. Fín skíðaaðstaða er í Stafdað og í Oddskarði.

Svona er lengi hægt að telja, en því miður eru mörg þeirra fyrirtækja horfin, sem ég nefndi hér að framan og voru að gera "eitthvað annað" og önnur sem ekki voru hér nefnd.

Að þessu skráðu, skal það fúslega játað, að ég verð alltaf jafn dapur og gramur við það að lesa greinar og pistla, þar sem gefið er ítrekað í skin að það eina sem austfirðingar séu færir um að hugsa og taka þátt í, - sé virkjun og stóriðja. Þetta er ekki bara rangt, þetta ber þess einnig berlega vitni að sá sem setur slíkt á þrykk er annað hvort illa að sér í málefninu, eða er hliðra sannleikanum.

Hvortveggja er slæmt, - mjög slæmt.