Ryk af mannavöldum

Nú berast um það fréttir að svifryk í Reykjavík mælist nú hátt yfir heilsuverndarmörkum. Ástæðan er af mannavöldum, þegar malbikið er að kvarnast niður vegna umferðarinnar.  Þetta ágerist þegar þorri íbúanna eru búnir að setja nagladekkin undir og veðrið er gott og rykið þyrlast upp undan umferðinni.  Um þetta málefni má lesa um í blöðunum.  Það kveður svo rammt að þessu að nú varar umhverfissvið borgarinnar þá við, sem eru með viðkvæm öndunarfæri og/eða astma að vera ekki mikið á ferðinni þar sem umferðin er mest.  

Þetta ástand er viðvarandi vandamál í borginni og fer vaxandi. Ekki er mikil fyrirferð á umræðunni um þetta vandamál á bloggsíðum landsmanna, en ítrekað er búið að fjalla um “moldrok” frá lónbotni Kárahnúkavirkjunar á bloggsíðum.  Ég skil ekki alveg þessar áhyggjur, en þakka samt hina miklu umhyggju sem margir bloggverjar sýna okkur austfirðingum.   

Ég er fæddur og uppalinn á Fljótsdalshéraði,  hef búið á því svæði nær allan minn aldur og síðan 1981 hef ég unnið í flugturninum á Egilsstaðaflugvelli, og tel mig nokkuð dómbæran á þetta meinta moldrok. Þetta sem margir kalla moldrok er í raun leirfok og finn ösku/vikursalli, en það er nú allt annað mál. 

Mín upplifun er þessi.  Einu sinni til tvisvar sinnum á ári er hér leirfok.  Það fer eftir vindáttinni hvert mökkurinn stefnir.  Stundum fer hann suður um með stefnu frá Öskju til Djúpavogs.  Stundum rýkur leirinn frá sama svæði með stefnu á Vopnafjörð.   Af og til er stefnan yfir Egilsstaði og þá er skyggnið yfirleitt milli 8 og 9 km.  Ég hef einu sinni á öllum þessum tíma orðið vitni að skyggni sem er um og innan við einn km og sá þá ekki úr flugturninum yfir í Fellabæ, handan Lagarfljóts.  

Þetta leirfok er frá svæðinu sunnan við Öskju en mest frá svæðinu í kringum Jökulsá á Fjöllum, af svæði sem er margfalt stærra en allt svæðið sem mögulega kemur undan vatni við lónið við Kárahnjúka.   Hugsanlega bætist einhver örfá prósent við strókinn á meðan þetta ástand varir, en hvort skyggnið verður 7,5 til 8,5 km skiptir bara engu mála, jafnvel þó að á tuttugu ára fresti sjáist ekki frá flugvellinum yfir í Fellabæ. 

Þetta er mjög finn salli og smýgur inn um allt og kallar á hreingerningu á heimilunum þegar verst lætur og skapar húsráðendum aukavinnu við þrif.  Ég minnist þess ekki að yfirvöld heilbrigðismála á Austurlandi hafi séð ástæðu til að vara við þessu ástandi. 

En, - enn og aftur, þakka hina miklu umhyggju sem okkur er sýnd vegna þessara vandamála, sem við íbúar svæðisins, sjáum reyndar ekki sem mikið vandamál, - bara náttúrulegt fyrirbæri sem lifa þarf með.  

Athugasemdir

[________________________________________________________, 27.11.2007 kl. 22:43]

Sæll Pelli.Ég þekki þetta hvorutveggja, bæði sem fæddur og uppalinn Héraði og hafandi búið í höfuðborginni í fimmtán ár. Ég man mörg sumur á Egilsstöðum sem ekki sást til sólar, hvað þá yfir í Fellabæ, vegna leirfoks.  Síðasta sumarið sem ég bjó á Egilsstöðum, sumarið 1992, í júlí að mig minnir, þá var svo mikið leirfok að ég þurfti að fresta útsýnisflugi upp að  Kverkfjöllum og Herðubreið sem ég var búinn að lofa útlendingum. Það hefur dregið mjög úr þessu leirfoki á undanförnum áratugum.  Pabbi minn, sem var fæddur á Héraði árið 1936, segði mér að þetta hefði veri mun tíðara þegar hann hafi verið krakki.  Hann "bruddi sand" sumar eftir sumar á sínum uppvaxtarárum.  Það hlakkar ábyggilega í “umhverfissinnum” þegar þeir geta bent á afleiðingar Kárahnjúkavirkjunar, næst þegar fýkur ofan af öræfum.En þú getur ekki líkt saman sallanum sem fýkur ofan af öræfum og hylur stundum Héraðsmönnum sýn og svifrykinu í höfuðborginni.  Svifrykið er að mestu mjög smáar agnir, s.s. sót, steinryk, málmryk, súlföt, kalk, salt og jafnvel brennisteinskdíoxíð og er í raun heilsufarslega hættulegt.  Öræfasallinn veldur fyrst og fremst sjónmengun og óþægindum og í versta falli, eins og þú segir, eykur vinnu við þrif og er ekki ástæða til að vara við heilsufarslega séð.  Þess vegna er svifryk í andrúmslofti á höfuðborgarsvæðinu mælt og varað við því þegar það fer yfir ákveðin mörk.Kveðja,

Óli Ara